Św. Antoni z Padwy jest od niepamiętnych czasów patronem Rybnika i Ziemi Rybnickiej. W 1823 zbudowano kaplicę, w której umieszczono pochodzącą z XVII wieku figurkę świętego Patrona. Decyzja o budowie kościoła zapadła 20 IV 1903. Projekt sporządził Ludwik Schneider. Budowę prowadził ks. prob. Franciszek Brudniok. Prace wstępne rozpoczęto 14 IX 1903, kamień węgielny został poświęcony 13 VI 1904. Wieże kościoła zostały poświęcone 29.VIII 1907 a uroczystość poświęcenia nowego Kościoła odbyła się 29 września 1907r. w Święto św. Archaniołów, a konsekrowany przez biskupa wrocławskiego Adolfa Bertrama 29 IX 1915.
Główny ołtarz wykonał rzeźbiarz C. Buhl z Wrocławia (1907). Dziełem rzeźbiarzy z Wrocławia jest także bogato rzeźbiona ambona z 1911 i zapewne też ołtarz Matki Bożej Różańcowej. Bogato rzeźbiony tron biskupi jest dziełem mistrzów z Oberammergau w Bawarii. Z tego samego kręgu artystycznego pochodzą stacje drogi krzyżowej z 1908. Godne uwagi są także 4 neogotyckie konfesjonały.
Wskutek eksplozji dynamitu na dworcu kolejowym w Rybniku 22 VI 1921 kościół doznał poważnych uszkodzeń. Również działania wojenne w 1945 znacznie zniszczyły kościół. 14 X 1959 spłonęła północna wieża kościoła. Zniszczone też wtedy zostały organy. Kościół św. Antoniego z Padwy był pomyślany jako miejsce, gdzie miały się odbywać uroczystości gromadzące wielką ilość wiernych, których nie był w stanie pomieścić kościół parafialny Matki Bożej Bolesnej. Nowe potrzeby duszpasterskie sprawiły, że 1 II 1952 przy kościele św. Antoniego ustanowiona została samodzielna kuracja, a 28 V 1957 parafia.
Wystrój prezbiterium dostosowany do odnowionej liturgii zaprojektował architekt Krystian Laske z Katowic.
23 VI 1993 papież Jan Paweł II nadał kościołowi św. Antoniego tytuł bazyliki mniejszej. Bazylika ta była jednym z kościołów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000.