Idea Rybnickiego Areopagu Wiary w Dialogu
„Kościół powinien nawiązać dialog ze społeczeństwem, w którym żyje.
Dzięki temu przybiera postać słowa orędzia i dialogu”.
Paweł VI, Encyklika Eclessiam suam, 67.
Wiara chrześcijańska rodzi się i realizuje w dialogu. Poza dialogiem nie istnieje. Współczesna świadomość Kościoła w tej kwestii rozwija się od w pewnym sensie kamienia milowego, jakim była powstała w trakcie trwania Soboru Watykańskiego II Encyklika Eclessiam suam Pawła VI. Przywołamy zaraz kilka kluczowych jej fragmentów. Papież wskazuje w niej, że u podstaw chrześcijańskiego rozumienia dialogu znajduje się Bóg, który sam w sobie jest wiecznym dialogiem Trzech Osób Boskich i z miłości zaprasza ludzi do dialogu z samym sobą:
Pod nazwą dialogu powinniśmy więc mieć przed oczyma ów prawdziwy i niewymowny rodzaj rozmowy, którą z nami zapoczątkował i nawiązał Bóg Ojciec przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym, jeśli My, to jest Kościół, chcemy rozumieć, jakie stosunki mamy z ludźmi nawiązywać i do jakich dążyć [ES 71].
Świadomość bezinteresownej inicjatywy Boga nawiązania dialogu z ludźmi, powinna motywować chrześcijan do równie bezinteresownego dialogu:
Ponieważ zatem Bóg pierwszy rozpoczął zbawczy dialog, bo On sam pierwszy nas umiłował, dlatego trzeba, byśmy pierwsi dążyli do dialogu z ludźmi i nie czekali, aż inni nas do tego wezwą. Ponieważ zbawczy dialog zrodził się z miłości i dobroci Bożej, bo tak Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, dlatego konieczną jest rzeczą, by nic innego, jak tylko gorąca i szczera miłość skłaniała nas do dialogu. Ponieważ zbawczy dialog nie zważał na zasługi tych, z którymi go nawiązywano, ani na owoce, które miał wydać, bo nie zdrowym potrzeba lekarza, dlatego słuszną jest rzeczą, aby również nasz dialog nie był skrępowany żadnymi granicami, i nie był obliczony na naszą korzyść [ES 72-74].
Jednocześnie przestrzenią realizacji autentycznego dialogu może być jedynie wolność:
Myśl o zmuszaniu kogokolwiek do podjęcia zbawczego dialogu była czymś zupełnie obcym, zaprasza ich jedynie poryw miłości. Zaproszenie to, mimo iż nakładało poważny obowiązek na tego, do kogo zostało skierowane, pozostawiło mu jednak możliwość podjęcia dialogu albo uniknięcia go [ES 75].
Kto jest jednak adresatem tegoż zaproszenia do dialogu? Patrząc od strony zaproszenia – wszyscy, każdy człowiek; patrząc od strony zaproszonych – każdy, kto wyrazi chęć skorzystania z zaproszenia.
Ponieważ zbawczy dialog stał otworem dla wszystkich bez wyjątku i dostarczał wszystkim bez żadnej różnicy, dlatego i nasz dialog powinien być o ile możliwości powszechny, z wyjątkiem tych, którzy albo całkowicie go unikają, albo tylko udają, że chcą go prowadzić [ES 76].
Każdy moment jest dobry do zaproszenia do dialogu, jak i do jego podjęcia. Każdy, a najbardziej ten obecny, dzisiaj, które jako jedyne jest nam dostępne.
Ponieważ zbawczy dialog miewał zwykle skromne początki i rozwijał się stopniowo, zanim zakończył się pewnym powodzeniem, dlatego nam wzywającym do dialogu wypada zdawać sobie sprawę z tego, że i ludzie i czasy zmieniają się powoli, oraz czekać na chwilę, w której Bóg uczyni go owocnym. Nie będziemy jednak z tej przyczyny odkładać do jutra tego, co dziś możemy doprowadzić do końca. Wypada bowiem, byśmy się troszczyli nie tylko o odpowiednia porę, lecz także zdawali sobie należycie sprawę z wielkiej wartości czasu. Dziś, to znaczy każdego dnia ma się zaczynać nasz dialog; i to raczej z naszej strony, niż ze strony tych do których się kieruje [ES 77].
Kolejni papieże uczynili tę perspektywę swoją, starając się ją pogłębić teoretycznie, jak i w różnych formach wcielać w życie. Także papież Franciszek gorąco zachęca do budowania braterskiej kultury dialogu oraz proponuje synodalne wysłuchiwanie się nawzajem, a przez to wsłuchiwanie się w głos Ducha Świętego. Wszak „każda prawda, niezależnie przez kogo powiedziana, pochodzi od Ducha Świętego” (św. Tomasz z Akwinu). Kościół jest w swej istocie dialogiem, a zarazem ciągle musi się nim stawać. Kościół znajduje się na przecięciu dialogu Boga z człowiekiem. Idzie zatem nie tylko o dialog Kościoła i z Kościołem, ale i wewnątrz Kościoła. Papież Franciszek podczas jednego ze swoich przemówień, komentując przywołany na samym początku 67 numer encykliki Pawła VI, powiedział:
Stwierdzenie, że Kościół musi wejść w dialog, nie zależy od mody, a tym bardziej od strategii mającej na celu zwiększenie liczby jego członków. Jeśli Kościół ma wejść w dialog, to ze względu na wierność swojemu Panu i Nauczycielowi, który od samego początku pobudzony miłością, chciał nawiązać dialog jako przyjaciel i zaprosić nas do udziału w Jego przyjaźni (por. II SOBÓR WATYKAŃSKI, Konstytucja Dogmatyczna „Dei Verbum”, 2). Tak więc, jako uczniowie Jezusa Chrystusa, jesteśmy wezwani, od dnia naszego chrztu, do udziału w tym dialogu zbawienia i przyjaźni, którego jesteśmy pierwszymi beneficjentami. Chrześcijanin na tych ziemiach uczy się być żywym sakramentem dialogu, który Bóg chce nawiązać z każdym mężczyzną i każdą kobietą, bez względu na warunki, w jakich żyją. Dialog, do którego przeprowadzenia jesteśmy zaproszeni, jest zatem na sposób Jezusa, cichego i pokornego sercem (por. Mt 11,29), z żarliwą i bezinteresowną miłością, bez wyrachowania i bez ograniczeń, w poszanowaniu wolności osoby.
Chcemy, idąc za tymi wskazaniami, zaproponować przestrzeń budowania dialogu, wymiany myśli i gorącej dyskusji nad istotnymi kwestiami wiary, życia Kościoła i współczesnego świata widzianymi w kluczu wspólnego poszukiwania prawdy i wzajemnego szacunku. Nasze zaproszenie kierujemy do każdego, komu te kwestie nie są obojętne. Biorąc za punkt wyjścia naszą chrześcijańską tożsamość, deklarujemy prawdziwie katolicką, a więc powszechną otwartość.
Proponujemy cykl spotkań pod zbiorczą nazwą: Rybnicki Areopag Wiary w Dialogu. Będą miały one następującą formę: każdemu z nich będzie przyświecał określony temat, który zostanie wstępnie omówiony przez prowadzącego wraz z zaproszonym gościem, po czym nastąpi otwarta dyskusja, do której zostaną zaproszeni wszyscy uczestnicy. Na chwilę obecną planujemy spotykać się raz na dwa miesiące. Gospodarzem Rybnickiego Areopagu Wiary w Dialogu jest Bazylika św. Antoniego w Rybniku.
dr Michał Płóciennik